چرا انسان ها برداشت متفاوتی از رایحه ها دارند؟

شاید برای شما هم پیش آمده که بعد از تعریف و تمجید های فراوان دوستتان از یک عطر، بخواهید آن را امتحان کنید ولی برخلاف توقعتان، بدترین رایحه ای باشد که تا به‌آن موقع بوییده اید. در اینگونه مواقع تقصیر هیچ کدامتان نیست! همه چیز زیرِ سرِ گیرنده‌های بویایی تان است!

آیا تفاوت ادراکی از محیط خارج واقعیت دارد؟

اگر یادتان باشد چند سال پیش عکسی در صفحات مجازی رد‌و‌بدل می‌شد که محتوای آن یک لباس بود و از افراد می‌خواست بگویند این لباس چه رنگی است؟ و درکمال تعجب عده ای آن را سفید و طلایی و عده ای مشکی و آبی می‌دیدند و هر دو گروه از شنیدن پاسخ گروه دیگر بینهایت شگفت زده می‌شدند و به قوه تشخیص و بینایی آن‌ها شک می‌کردند و ته دلشان مطمئن بودند حق با خودشان است!

در آخر هم پاسخ این بود که مغز هرکس، نور رسیده از شبکیه ی چشم را متفاوت تفسیر می‌کند. نتیجه اینکه حساسیت فردی ما به نور پس زمینه باعث ایجاد این تفاوت نظر می‌شد. در حقیقت انسانها در نحوه درک جهان اطرافشان تفاوت های چشمگیری با یکدیگر دارند.

چرا انسان ها برداشت متفاوتی از رایحه ها دارند؟

در مورد حس بویایی هم قانونی شبیه به همین موضوع برقرار است. درون بینی هر شخص تعداد 5میلیون گیرنده بویایی وجود دارد که 400نوع مختلف هستند و30 ‌درصد گیرنده های دو انسان مختلف متفاوت اند. تغییرات کوچک در یک ژن گیرنده بویایی فرد می تواند بر قدرت بوی دریافتی و خوشایند بودن یا نبودن آن تأثیر بگذارد. این یافته ها درک چگونگی عملکردگیرنده های بویایی در بینی را در مورد خصوصیات بوها حتی قبل از رسیدن اطلاعات به مغز ، نشان می دهد.

با این حساب با بهره گیری از تنوع طبیعی در گیرنده های بویایی انسان ها ، می توان دستاورد های زیادی در مورد نحوه عملکرد سیستم بویایی و اینکه تفاوت های موجود در این سیستم چه تاثیری در انتخاب مواد غذایی ، تغذیه، بهداشت و انتخاب های کلی  فرد در زندگی دارد ، بدست آورد.

تفاوت های اندک در ژن های گیرنده بویایی ، که در انسان بسیار رایج است ، می تواند بر نحوه عملکرد هر گیرنده تأثیر بگذارد. این تفاوتهای ژنتیکی بدان معنی است که وقتی دو نفر یک عطر مشترک  را بو می‌کنند ، ممکن است یک نفر بوی گل را تشخیص دهد در حالی که دیگری اصلا رایحه گل را حس نکند.این در حالی ست که فقط تغییر در یک گیرنده منفرد اغلب برای تأثیر بر ادراک بویایی هر شخص کافی است.

این یافته ها همچنین نشان داد که عملکرد گیرنده های اشخاص مختلف حساسیت متفاوتی به شدت عطر ها دارند. به عنوان مثال ،برخی رایحه ها باید برای افرادی که نسخه ضعیف تری از برخی ژن های گیرنده بویایی دارند، باید غلیظ تر در محیط پخش شود تا آن را حس کنند. نسبت به دیگرانی که نسخه کامل تر آن ژن را دارند. همانطور که می بینید حتی در گیرنده های بویایی هم ژن خوب حرف اول را می‌زند!!

چرا قضاوت در یک عطر متفاوت است؟

علاوه بر علل ژنتیکی تفاوت در گیرنده های بویایی افراد، علل دیگری هم ممکن است بر قضاوت افراد درباره عطر های یکسان تاثیر بگذارند. از جمله ی این علل، تجارب قبلی این افراد در مواجهه با این عطر می‌باشد.

بوی عطر می‌تواند به عنوان قوی ترین تداعی کننده ها عمل کند. در حقیقت می‌توان گفت عطر ها مثل ماشین زمان عمل می‌کنند و با یک استشمام مختصر، خاطرات خوب و بد گذشته را در ذهن ما زنده می‌کنند. البته این موضوع ،باور نکردنی به نظر نمی‌رسد اگر بدانیم حافظه ی بویایی ما می تواند سال ها باقی بماند در حالیکه نیمی از حافظه تصویری ما هر ماه از بین می رود. بنابراین عجیب نیست که یک عطر یکسان ممکن است همزمان لبخند کشداری برای شما بیافریند درحالیکه باعث ایجاد قطره اشکی در گوشه چشم دوستتان شده است.

چرا عطر های یکسان در افراد مختلف،رایحه های مختلفی ایجاد می‌کنند؟

حتما برای شما هم پیش آمده است که در خیابان بلاتر( کاغذ تست عطر و ادکلن) دریافت کرده اید و قتی به عطر فروشی می روید و از همان رایحه درخواست می کنید،بعد از تست شک می کنید که عطر را اشتباه داده باشیدچون هیچ شباهتی به رایحه ی روی بلاتر ندارد. یا مثلا نام عطر خیلی خوشبوی همکارتان را می‌پزسید و وقتی برای خرید آن به مغازه می‌روید و امتحانش می کنید هیچ ربطی بین این دو عطر همنام پیدا نمی‌کنید!

مهمترین چیز هنگام انتخاب یک رایحه جدید این است که باید شما را دوست داشته باشد! هیچ چیز بدتر از انتخاب عطر فوق العاده ی یک دوست و عدم توافقش با پوستتان نیست! توصیه من؟ همیشه قبل از خرید تأثیر عطر بر روی پوست خود را بررسی کنید.

عوامل مختلفی باعث می‌شود تا عطر های یکسان در اشخاص مختلف رایحه های مختلفی ساطع کنند.چند نمونه ها از آن ها را در زیر آورده ایم:

• تعادل pH

  پوست برای افراد مختلف، متفاوت است ، که می تواند نحوه انتشار بو را تغییر دهد.

• رژیم غذایی

  عطر می تواند تحت تأثیر رژیم غذایی شما باشد.

• هورمون ها

  یکی دیگر از عواملی است که می تواند ویژگی های عطر شما را تغییر دهد: هنگامی که استروژن افت می کند ،ممکن است شما کمی سریع تر گرم شوید و عرق بیشتری تولید کنید ، و این به نوبه خود بر عطر شما تأثیر می گذارد..

• نوع پوست

  نوع پوست عامل بعدی است که در نحوه انتشار عطر تاثیر گذار است.

پوست نرمال

اگر پوستی نرمال دارید (خیلی خشک یا خیلی چرب نیست) ، به احتمال زیاد متوجه می شوید که بیشتر عطرها بوی کاملاً صحیح می دهند بعبارتی عطر ها رسالت اصلی خود را در پوست شما انجام می‌دهند! اما توجه داشته باشید که pH ، هورمونهای نوسان کننده و رژیم غذایی شما هنوز هم می توانند بر روی عطر تأثیر بگذارند.

پوست چرب

بیشتر عطرها با ترکیباتی ساخته شده اند که جذب روغن می شوند.

اگر پوستی چرب داشته باشید ، عطر را به مدت طولانی روی خود حفظ میکند ، اما می تواند عناصر خاصی را در عطر اغراق کند. نت های شیرین می توانند روی پوستهای چرب بسیار طاقت فرسا و تقریباً غیرقابل تحمل باشند. از طرف دیگر رایحه میوه (به ویژه مرکبات) می تواند روی این‌گونه پوست ها شگفت انگیز باشد. رایحه هایی که روی پوست خشک از بین می روند می توانند بر روی پوست روغنی رویایی باشند.

قاعده کلی این است که پوست چرب رایحه ها را اغراق آمیز می کند. این گونه پوست ها می توانند رایحه های کاملاً معتدل و محتاطی را به یک محصول بزرگ و غلیظ تبدیل کنند. پس شما باید مراقب باشید. عناصر خاص می توانند بیش از حد زیاد شوند و تعادل یک عطر را ناراحت کنند. هیچ کس دوست ندارد عطر های شیرین روی پوستش بوی شربت بدهند!

پوست خشک

پوست خشک برای نگه داشتن عطر و ماندگاری آن ، به عطرهای غلیظ تر با پایه محکم نیاز دارد. عطرهای ظریف روی پوست خشک از بین می روند. بنابراین اگر می خواهید از رایحه ها استفاده کنید و پوست خشکی دارید ، به عطری قوی تر نیاز دارید.

پس بهترین راه نگهداری طولانی مدت عطر روی پوست خشک چیست؟ استفاده از لوسیون و کرم بدون بو در موضعی که می‌خواهید عطر بزنید. و یک راه دیگر هم این است که حجم بیشتری از عطر را روی پوستتان بزنید. هرچند که از لحاظ اقتصادی استفاده از این روش تبعات زیادی دارد! پس با اختلاف آرا بین دو این روش، روش اول بهترین راه حل ماندگاری عطر روی پوست خشک است.

• ساعات روز

  ساعات روز می تواند بر روی رایحه شما تأثیر بگذارد. در اوایل بعد از ظهر بخاطر اینکه حس بویایی در اوج خود است ، به خرید عطر بروید. و هنگامی که می روید ، از استفاده از هر رایحه ای که می تواند در انتخاب شما دخالت کند و بینی شما را گیج کند ، صرف‌نظر کنید.

چرا بعضی رایحه ها را حس نمی کنیم؟

وجود تفاوت های زیاد در ساختار ژن های گیرنده های بویایی باعث می‌شود بینی ما نسبت به برخی رایحه ها بی تفاوت باشد و یا برخی رایحه ها را غلو شده و بیش از سایرین احساس کند. این یک موضوع کاملا طبیعی است و در تمام انسان ها به عنوان تفاوت های ژنتیکی قابل پذیرش است.

اما گاهی مختل شدن بویایی به تمام رایحه ها یا اکثر آن‌ها اتفاق می‌افتد که نشانه ی بیماری  کر بویی یا آنوسمی می‌باشد.

آنوسمی یا anosmia از بین رفتن جزئی یا کامل حس بویایی است. این فقدان ممکن است موقتی یا همیشگی باشد. آلرژی یا سرماخوردگی ، می تواند منجر به کربویی موقت شود. شرایط جدی تر که بر مغز یا اعصاب تأثیر می گذارد ، مانند تومورهای مغزی یا ضربه مغزی یا بیماری های مربوط به زوال مغز مثل آلزایمر یا اسکیزوفرنی، می توانند باعث از بین رفتن دائم بویایی شود. کهولت سن هم گاهی اوقات باعث ایجاد آنوسمی شود.

کر‌بویی معمولاً جدی نیست ، اما می تواند تأثیر زیادی بر کیفیت و نحوه زندگی افراد بگذارد. افراد مبتلا به آنوسمی ممکن است قادر نباشند غذاها را به طور کامل مزه کنند و امکان دارد علاقه به خوردن را از دست دهند. که به کاهش وزن یا سوء تغذیه منجر می‌شود. Anosmia همچنین می تواند به افسرده شدن فرد بیانجامد. زیرا این امر باعث اختلال در توانایی بو کردن و چشیدن غذاهای مورد علاقه فرد می شود.

 منابع:

1. ژورنال علمی PNAS
2. ژورنال علمی Scientific Data
3. سایت howstuffworks
4. سایت جذاب britannica